KOAH nedir? Tedavisi Mümkün müdür?

Dr. Suat Günsel Girne Üniversitesi Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Füsun Yıldız,  21 Kasım 2018 KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) Günü sebebiyle bir açıklama yaparak  bu akciğer hastalığı ile ilgili tüm merak edilenleri cevapladı:

“ Dünya KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) günü her yıl kasım ayının üçüncü Çarşamba günü bu hastalık ile ilgili farkındalığı arttırmak ve erken tanıya dikkat çekebilmek amacıyla tüm dünyada ve ülkemizde gündeme gelmektedir.(1)

KOAH nedir?
KOAH [Kronik (Müzmin) Obstrüktif (Tıkayıcı) Akciğer Hastalığı]  bronş adı verilen ve havayı akciğerlerimizdeki gaz değişim ünitelerine taşıyan nefes yollarında özellikle  sigara dumanı ve diğer zararlı gaz ve parçacıklara uzun süren temas sonucu oluşan, bir iltihaplanmaya bağlı gelişen ilerleyici bir akciğer hastalığıdır.  Bu hastalık genelde 40 yaş üzeri bireylerde ortaya çıkar. Amfizem ve kronik bronşit KOAH tanımı içinde birlikte yer alır. Hava yollarında daralma ve akciğerin en küçük birimi olan hava keseciklerindeki  (alveol) harabiyet sonucu normalde balon gibi esnek olan genişleyip-daralabilen havayolları bu özelliğini yitirir. Genişlemiş hava keseciklerine giren havanın çıkması zorlaşır, daha da şişmeye başlar. Hava keseciklerindeki bu değişiklikler anormaldir ve kalıcı olur. Bu bulgular “Amfizem’’ olarak adlandırılır.(2)  KOAH’ta ayrıca küçük havayolları mikrobik olmayan iltihap nedeniyle şişer, balgam üreten bezlerin aşırı çalışması sonucu balgam miktarında artış olur. Daralan havayollarından havanın geçişi güçleşir. Bu bulgular ise “Kronik bronşit’’ olarak tanımlanmıştır. (2)

KOAH belirtileri nelerdir?
KOAH kronik öksürük ve balgam çıkarma, nefes darlığı gibi yakınmalara  neden olur. Hastalığın ilk aşamalarında ortaya çıkan öksürük yakınması aslında hastalığın ilk belirtisi olmasına rağmen genellikle bu şikayet “sigara içimine” bağlanır ve hasta daha geç doktora başvurur. Erken tanı her hastalıkta olduğu gibi çok önemlidir. Hastalık ilk aşamada saptanabilirse, hastalığın ilerlemesi durdurulabilir.  KOAH alevlenmeler/ ataklarla seyreden bir hastalıktır. Atak dönemlerinde semptomlarda hastaneye yatışı gerektirecek kadar artış olabilir.

KOAH tanısı nasıl konur?
Hastanın öyküsü ve muayenesi sonrasında KOAH’ın tanısı, basit ve ağrısız bir test olan “nefes ölçüm testi” ile kolayca konabilmektedir.

KOAH’ın tedavisi var mıdır?

KOAH ilerleyici bir hastalık olmasına karşı önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. KOAH tedavisinin ilaçlarla olan ve de ilaçlar dışında olmak üzere iki tamamlayıcı kolu vardır. İlaçlı tedavide  solunum yoluyla kullanılan değişik  inhaler ilaçlar havayollarını açarak yakınmaların azalmasını sağlamaktadır. Bu tedavide dikkat edilmesi gereken bir konu inhalasyon yoluyla ilacı hastaya ulaştıracak cihazın hastaya uygun seçilmesi ve doğru kullanımının hastaya öğretilmesidir.

İlaç dışı ve koruyucu tedavi yaklaşımlarının başında KOAH’lı bir hastanın sigarayı bırakması, kendi başaramıyorsa bir hekim başvurması gelir. Sigara bağımlılığı tedavi edilebilen bir hastalıktır. Bunun dışında, diğer zararlı toz ve dumandan uzak durulması, grip ve zatürre aşılarının yapılması ve yürüyüş gibi fiziksel aktivitelerin önerilmesi ve uygulanmasının sağlanması; hastalık gelişimi,hastalığın ilerlemesi ve kötü sonuçlarının önlenmesinde önemli bir adımdır. Fiziksel aktivitenin haftanın en az beş günü, günde en az 30 dakika süre ile orta yoğunlukta yapılması  önerilmektedir.(2)  Eğer KOAH hastalığının tanısı konup, tedavi başlanmaz ise kişi zamanla nefes darlığı nedeni ile günlük aktivitelerini yapamayacak hale gelir. Bu durumda hastanın hareket kabiliyeti iyice azalır, yaşamını devam ettirebilmek için yakınlarına veya başkalarının yardımına ihtiyaç duyar. Ağır ve çok ağır KOAH’lı olgularda kan oksijen düzeyi iyice azaldığından bu kişilerin özelikle geceleri, uyku ve efor sırasında en az 15-18 saat süre ile oksijen almaları ve ev tipi solunum cihazları kullanmaları gerekebilir.(2)

Sizde KOAH var mı? Test Edin !
1. Haftanın çoğu günü sık sık öksürüyor musunuz ?
2. Haftanın çoğu günü balgam çıkarıyor musunuz ?
3. Yaşıtlarınıza göre nefesiniz daha kolay mı daralıyor ?
4. Yaşınız 40’ın üzerinde mi ?
5. Halen sigara içiyor musunuz ya da eskiden içer miydiniz ?

Yukarıdaki soruların en az üçüne evet yanıtı verdiyseniz, bir göğüs hastalıkları uzmanına başvurun ve solunum fonksiyon testi yaptırın. “

Kaynaklar: