Öksürük, hava yollarının sekresyonlardan temizlenmesini ve alt solunum yollarına yabancı maddelerin girmesini önleyen önemli bir savunma mekanizmasıdır. Aslında öksürmek çok faydalıdır. Solunum yolumuza kaçan bir yabancı cisim, mikrop, virüs, toz, polen ve oluşan fazla ifrazat ancak bu yolla atılır. Genellikle öksürüğe bağlı sorunlar kısa sürede değil, öksürük kronikleştiğinde, uzadığında ortaya çıkar ve de günümüzde tüm dünyada doktor başvurularının en sık nedenlerinden birini oluşturmaktadır.

Öksürüğe neden olan algılayıcılar, akciğer ve akciğer zarı (plevra) dışında, burun, sinüsler, farenks gibi üst solunum yolları, kalp zarı (perikard), karın zarı (diyafram), kulak yolu ve midede de yaygın şekilde bulunur. Dolayısıyla akciğer dışı pek çok hastalık da öksürüğe yol açabilir.

Öksürük nedenlerinin aydınlatılmasında en önemli noktalardan biri öksürüğün süresi yani ne kadar zamandır devam ediyor olduğudur. Kabaca üç haftadan kısa süren öksürükler ani (akut), 8 haftadan uzun süren öksürüklere ise müzmin (kronik) öksürük denir.

Akut öksürüğün en sık nedenleri; Üst solunum yolu enfeksiyonları, astım, zatürre, bronşit, çevresel veya mesleki irritan maruziyeti, kalp yetmezliği ve yabancı cisimlerin soluk borusuna kaçmasıdır (aspirasyon).

Kronik yani müzmin öksürüğün en sık nedenleri; Astım, kronik bronşit, verem, akciğer kanseri gibi neredeyse tüm akciğer hastalıkları dışında geniz akıntısı, çeşitli kalp/tansiyon ilaçları ve reflü hastalığı olarak sayılabilir. Ayrıca, balgam söktürücü ilaçların kendisi de öksürüğe neden olabilir.

Akciğer hastalıkları ile kalp hastalıklarında ortaya çıkabilen öksürük arasında ne fark vardır?
Akciğer hastalıklarının hemen tümünde öksürük vardır. Bunlarda balgam beyaz, sarı, yeşildir. Akciğere pıhtı attığı durumlarda öksürük, kanlı balgamla birliktedir ve ani başlayan göğüs ağrısı eşlik eder.Akut akciğer ödemine bağlı olan öksürükte pembe, köpüklü balgam görülürken; kronik bronşitin balgamı genellikle beyaz renklidir.

Kalp hastalıklarında görülen öksürük ise yorulmakla ilişkili ve kesik kesiktir. Hırıltılı solunum, çarpıntı ve nefes darlığı da sıklıkla birlikte olabilir. Geceleri uykudan uyandıran ve kalkıp oturmakla geçen öksürük, kalp yetersizliği belirtisi olabilir.

İlaçlar öksürüğe neden olabilir mi?

Yüksek tansiyon ilaçlarından; ACE inhibitörleri kuru, gıcık tarzında inatçı öksürüğe neden olabilir. Böyle bir durumda doktorunuzla temasa geçmeniz gerekir.

Birkaç gün içinde kendiliğinden gerileyen öksürük yakınması çoğunlukla tedaviye gerek olmayan gribal durumlara bağlı iken, özellikle 6-8 haftadan süren öksürük yakınması olan hastaların mutlaka bir Göğüs Hastalıkları Uzmanına başvurmaları önerilir.